فراسوی استراتژی میتواند مفهومی بالاتر از استراتژی را در بر بگیرد. وقتی به مفهوم استراتژی میاندیشید چه چیزی در ذهن شما نقش میبندد؟ این پرسش کلیدی است و پاسخش راهگشا خواهد بود.
- اینکه استراتژی یک مفهوم پیچیدهای است و صرفاً به بالادستیهای سازمان مربوط میشود و عموم سازمان از آن بیبهرهاند و درک درستی از آن ندارند.
- اینکه جندین بار برنامهریزی استراتژیک کردهایم ولی هر بار در پیادهسازی آن به مشکلات عدیده برخوردیم.
- اینکه نتایج کلیدی ما حاصل پیگیری استراتژی ما نیست و این نتایج با استراتژی پیوند خاصی را ندارد.
و پاسخهایی از این دست که میتوانید از ذهن خود بیرون بکشید و با واژههایی بر روی کاغذ بنویسید.
در کارگاههای حضوری متعددی که با عنوان «فلسفه استراتژی» برگزار میکنم، این مفهوم را غیر از آن ادبیاتی که در دانشگاهها تدریس میشود رمزگشایی میکنم. در این کارگاه، به سه موضوع به عنوان سه پایه اصلی «استراتژی» اشاره میکنم:
۱. موضوعات آینده
آینده کجاست؟ روندها و مگاروندهای آن چیست؟ این موضوعات جدید چه چیزهایی را نشان میدهند؟ آیا شکستی در روندها یا مگاروندها اتفاق میافتد یا همین روند ادامه پیدا میکند؟ و دهها پرسش دیگر…
۲. فرصتها
چه فرصتهای با ارزشی از درون موضوعات شناسایی شده قابل پیگیری و شناسایی است؟ این فرصتها کمارزش یا پرارزش هستند؟ و پرسشهایی از این دست…
۳. مزیت
این فرصت چگونه میتواند موقعیت ما را از وضعیت کنونی به وضعیت بهتری تغییر دهد؟ در واقع، به چه میزان میتواند مزیت برای ما خلق کند؟ و این مزیت چطور میتواند در محصولات و خدمات ما تمایز ایجاد کند؟ و سؤالاتی از این قبیل…
از طرف دیگر، استراتژی زائیده دو عامل خدشهناپذیر است:
۱. محیط رقابتی
۲. محدودیت منابع
استراتژی با این دو فرض تدوین میشود که ما در یک محیط رقابتی هستیم و منابع ما هم محدود است. اگر این دو فرض زیر سؤال برود، بر این دو عامل خدشه وارد شود چه میشود؟
خدشه اول آن است که فرض کنید محیط رقابتی نباشد. یا ما از محیط رقابتی بیرون برویم. اگر محیط رقابتی نباشد چه اتفاقی میافتد. آیا چنین چیزی امکانپذیر خواهد بود؟ و
خدشه دوم آن است که منابع نامحدود باشند. آیا میتوانیم منابع خود را نامحدود کنیم و یا اساساً میشود تا منابع ما نامحدود باشند و از محدودیت برخوردار نباشند.
اگر بتوانیم این دو خدشه را تحلیل کنیم و پاسخ درستی را به آنها بدهیم میتوانیم به چیزی فراسوی استراتژی برسیم؛ موضوعی که دههها در مورد آن بحث شده است. اینکه وقتی به این ناحیه برسیم به چه چیزهایی دست پیدا میکنیم قابل بحث است.