سبک زندگی ناب؛ بدون تکرار و اتلاف!
روز از نو، روزی از نو یک ضرب المثل ایرانی است. و حتماً شما شنیده‌اید. ما هر روز از خواب شیرین و خوش بیدار می‌شویم و مجموعه‌ای از فعالیت‌ها و رفتارهایی را انجام می‌دهیم و دوباره با رسیدن تاریکی شب به خواب می‌رویم. پرسش کلیدی این است که در پی این روزها و شب‌های تکراری شما چگونه روز خود را شب می‌کنید؟ آیا میزان عملکرد روزانه خود را پایش می‌کنید؟ و مهم‌تر اینکه آیا از عملکرد خود راضی هستید؟
در این یادداشت می‌خواهیم یک شیوه تجربه‌شده را براساس چرخه عرفانی مشارطه-مراقبه-محاسبه-معاقبه (۴میم) و برنامه رشد فردی (برف) برای ارتقاء عملکرد روزانه خود بیان کنیم. ابتدا ببینیم برنامه رشد فردی (برف) چیست؟
برنامه رشد فردی (برف) چیست؟
برنامه رشد فردی (برف)» راهکاری است که به شما کمک می‌کند تا مهارت‌های رهبری تغییر و رشد شخصی را در خودتان تقویت کنید. این راهکار بخشی از «جنبش هارمونی تغییر (جهت)» است که در تعامل با دو راهکار دیگر آن یعنی «منظومه جامع مدیریت (نجم)» و «برنامه رشد شرکتی (برش)» به عنوان راهکاری برای تغییر فردی و توسعه شخصی به کار گرفته می‌شود. این برنامه فرصتی را برای شما فراهم کرده است تا بتوانید مهارت‌های توسعه فردی و رشد رهبری را در خود پرورش دهید.
بخش اول: معماری زندگی
مرحله ۱: رسالت زندگی
مقصد، مأموریت، ارزش‌ها و چشم‌انداز خود را تعریف و تنظیم کنید.
مرحله ۲: تحلیل زندگی
قوت‌ها، ضعف‌ها، فرصت‌ها، تهدید‌ها و چالش‌های خود را برای دستیابی به رسالت زندگی‌تان کشف کنید.
مرحله ۳: نقشه زندگی
اهداف زندگی‌تان را تعریف و نقشه‌ی زندگی خود را براساس ارتباط علت و معلولی بین این اهداف ترسیم کنید.
بخش دوم: طرح‌ریزی زندگی
مرحله ۴: کارت زندگی
شاخص‌ها و سنجه‌های هدایت زندگی خود را تنظیم کنید.
مرحله ۵: همسویی زندگی
ذینفعان مختلف را شامل وجودتان، خانواده‌تان، دوستان‌تان، و مدیران‌تان را با رشد خود همسو کنید.
مرحله ۶: فعالیت زندگی
کارها و ابتکارات خود را برای دستیابی به اهداف زندگی اولویت‌گذاری کنید. از امروز برای رسیدن به فردا استفاده کنید.
بخش سوم: اندازه‌گیری زندگی
مرحله ۷: پایش زندگی
برای دستیابی به رسالت‌تان و رسیدن به اهداف‌تان داده و اطلاعات جمع‌آوری کنید و پایش کنید که به چه میزان به آنها نزدیک شده‌اید.
مرحله ۸: ارزیابی زندگی
فرصت‌ها، استعدادها، مهارت‌ها، دانش و شایستگی‌های جدید را ارزیابی کنید و از آنها غفلت نکنید.
مرحله ۹: تغییر زندگی
اگر می‌بینید که موانع و سرعت رشد شما کند شده است یا این مسیر همان مسیری نیست که باید ادامه دهید، مسیر دستیابی به رسالت‌تان و رسیدن به اهداف‌تان را تغییر دهید.
چرخه ۴میم چیست؟
این چرخه نشان می‌دهد که سالکان تعلیم و تربیت عرفانی، از یک چرخه چهار مرحله‌ای به هم پیوسته برای سیر و سلوک استفاده می‌کنند که به شکل زیر است:
مشارطه
در این چرخه مشارطه شرط کردن با نفس است. تذکر و یادآوری مکرر و همه روزه به خودمان در مورد رسالت (مرحله ۱) و اهداف (مرحله ۳) زندگی در برنامه رشد فردی است تا فراموش نشوند و بستن عهد و پیمان با خودمان برای دستیابی به رسالت و اهدافی که در نقشه زندگی تعریف شده است. این مرحله از چرخه را می‌توان به مرحله معماری و طرح‌ریزی زندگی (بخش اول و دوم برنامه رشد فردی) در چرخه مدیریت عملکرد مبتنی بر برنامه رشد فردی تشبیه کرد که اساس و پایه سایر مراحل است. مشارطه تعیین و توافق در دو مورد است:
۱. به کجا می‌خواهیم برویم (رسالت زندگی) و به چه اهدافی می‌خواهیم دست یابیم (نقشه زندگی)؟
۲. چگونه باید برسیم (فعالیت زندگی)؟
مراقبه
مراقبه یعنی نظارت و مواظبت بر جریان انجام کارها و اجرای فعالیت‌ها که می‌توان آن را کنترل حین اجرا نام گذاشت و کمک می‌کند تا مغایرت و انحراف از برنامه قبل از آنکه دیر شود کشف و اصلاح شود. می‌توانیم این مراقبت را خودمان انجام دهیم و یا در انجام آن از دیگران هم کمک بگیریم. در دنیای کسب‌وکار رقیب را از آن جهت رقیب می‌نامند که مراقب ماست.
محاسبه
محاسبه یعنی حسابرسی که آن را در پایان دوره یا پایان هر مرحله از کارمان انجام می‌دهیم و این محاسبه در واقع کنترل بعد از وقوع است و مثل مرحله دوم کمک می‌کند تا انحراف‌ها، اشتباهات و مغایرتٰٰ‌ها کشف شوند و در چرخه بعدی برای اصلاح هدف یا اصلاح مسیر از این اطلاعات استفاده می‌کنیم.
معاقبه
معاقبه یعنی واکنش ما در قبال کامیابی‌ها و ناکامی‌ها که می‌توان آنرا به مرحله نهم در پایان چرخه برنامه رشد فردی تشبیه نمود. به کامیابی‌ها خود پاداش می‌دهیم و در قبال ناکامی‌ها خود را تنبیه می‌کنیم.
چگونه این چرخه را اجرایی کنیم؟
در مقاله قبلی توضیح داده شد که مبنای رشد فردی شما بایستی برنامه هفتگی باشد (مقاله را ببینید). براساس برنامه هفتگی شما بایستی برنامه روزانه خود را تنظیم کنید. اولین کار این است که ساعات روز را براساس چرخه ۴میم تقسیم‌بندی کنیم. مهم‌ترین عنصر در این چرخه میم مراقبه هست زیرا در هر برنامه‌ای نتایج حاصل اجرای آن برنامه است نه خود برنامه. بنابراین، در طول روز بایستی ساعات بیشتری را به مراقبه تخصیص دهیم و در ساعات خاصی میزان اجرای برنامه را بررسی کنیم. از این رو، ساعات روز را به صورت زیر تقسیم کنید:
ساعت ۶، ساعت مشارطه
ساعت ۶ صبح ساعت مشارطه است. برنامه یک صفحه‌ای رشد فردی خود را به مدت ۱۵ دقیقه مرور کنید و اجزای اصلی آن را با صدای بلند بخوانید. خصوصاً رسالت زندگی شامل مأموریت، ارزش‌ها و چشم‌انداز. اکنون آماده‌اید که فعالیت یا فعالیت‌های برنامه‌ریزی شده در برنامه هفتگی خود را به کارهای اتمیک (کارهای غیرقابل‌تجزیه) تبدیل کنید تا بتوانید فعالیت موردنظر به انجام برسد. فعالیت‌هایی که در برنامه هفتگی شماست اصلی‌ترین فعالیت‌هایی است که در صورت اجرا شما را رسالت و اهداف تعریف شده خواهد رساند. از تقویم گوگل در تلفن همراه یا رایانه برای تعریف کارهای اتمیک مربوط به هر فعالیت استفاده کنید و آنها را زمان‌بندی کنید. اکنون آماده هستید تا روز خود را از نو آغاز کنید!
ساعات ۱۰-۱۴-۱۸، ساعت مراقبه
ساعات ۱۰ صبح، ۱۴ بعدازظهر و ۱۸ عصر ساعات مراقبه شماست. براساس برنامه‌ای که در اول صبح برای روز خود تنظیم کرده‌اید گزارشی کوتاه از کارهای انجام شده در هر یک از این ساعات تهیه کنید. برای این منظور از این تقویم دستی در قطع کوچک (۱۳×۱۸ سانتی‌متر) استفاده کنید. در گزارش روزانه هر یک از ساعات موانع، مشکلات، نوآوری و خلاقیت‌های خود را در قبال انجام کارهای صورت گرفته را در یک پاراگراف یادداشت کنید. در هر صفحه تقویم روزانه بالای صفحه نتایج و دستاوردهای ماهیانه را یادداشت کنید. نتایج و دستاوردها صرفاً به صورت عدد و رقم بایستی باشد. به عنوان مثال اگر فروشنده هستید، فروش این ماه شما به چه میزان است. اگر نویسنده هستید، چند ساعت بایستی بنویسید. اگر مدرس هستید، جند ساعت باید تدریس کنید و اگر صاحب کسب‌وکار هستید می‌خواهید به چه نتایجی در کسب‌وکار خود برسید. این نتایج را از بخش نتایج نقشه زندگی استخراج و در هر روز بالای صفحه همان روز در تقویم دستی بنویسید.
ساعت ۲۲، ساعت محاسبه و معاقبه
ساعت ۲۲ به عنوان ساعت محاسبه و معاقبه تعیین می‌شود. اکنون با بررسی روز کاری خود و برنامه تک صفحه‌ای رشد فردی اهداف و شاخص‌های برنامه را مرور کنید و محاسبه کنید که آیا کارهای اتمیک روزانه تواسنته تا فعالیت‌ها و رفتارهای موردنظرتان را در برنامه هفتگی تکمیل کند و پوشش دهد. اگر این اتفاق افتاده است، به چه میزان پیشرفت داشته‌اید و به درصد بیان کنید. برای این اتفاق خوشایند پاذاشی را برای خودتان در نظر بگیرید. به عنوان مثال، به خودتان بگویید که می‌توانم فلان برنامه تلویزیونی موردعلاقه یا فیلم موردنظر خودم را ببینم. اگر چنین اتفاقی نیفتاده است، خود را تنبیه کنید و خود را مؤاخذه نمایید. این پاداش و تنبیه‌ها هم در موارد مادی و هم معنوی می‌تواند صورت گیرد. از محاسبات روزانه (به صورت جمع جبری) می‌توانید برای میزان پیشرفت فعالیت‌ها و اهداف در برنامه هفتگی خود استفاده کنید. در این ساعت روز شما به پایان رسیده است و آماده می‌شوید تا با آرامش به رختخواب خود بروید و با یک خواب کامل روزی را از نو آغاز کنید.
مشق تغییر
این یادداشت شما را با یک تجربه‌ی تغییر از مربی تغییر آشنا کرده است. اکنون شما هم بی هیچ بهانه‌ای تمرین تغییر را آغاز کنید. ابتدا یک برنامه هفتگی برا خود بسازید و سپس براساس آن، برنامه‌ی امروز خود را مرور کنید و برای روزی نو کارهای اتمیک خود را مانند شیوه‌ای که گفته شده بجینید و اجرا کنید. تجربه‌ی تغییر خود را در همین صفحه عنوان کنید.
