شش عنصری که می‌تواند برنامه‌ریزی استراتژیک شما را اثربخش کند
برنامه استراتژیک مؤثر بخشی از چارچوب برنامه‌ریزی کسب‌وکار شماست. برنامه‌ریزی کسب‌وکار یک چرخه پیوسته‌ست که در آن هر مرحله، پیش‌نیاز مرحله بعدی‌ست و آن را پشتیبانی می‌کند. توسعه یک برنامه استراتژیک بهترین نقطه برای شروع این برنامه‌ریزی‌ست.
در طول فرایند برنامه‌ریزی استراتژیک، یک کسب‌وکار سه مرحله را انجام می‌دهد:
- بیانیه‌های راهبردی (چشم‌انداز، ارزش‌ها و مأموریت) را ایجاد یا اصلاح می‌کند؛
- به اهدافی متعهد می‌شود که سلامت کلی را تأمین می‌کند؛
- برای دستیابی به اهداف برنامه عملیاتی تدوین می‌کند.
یک برنامه استراتژیک مؤثر و قوی، کسب‌وکار را در مسیر موفقیت قرار می‌دهد. و آن را به وضوح در هر سطحی تعریف می‌کند.
اشتباه رایجی که کسب‌وکارها مرتکب می‌شوند اینکه اجرای ابتکارات تاکتیکی را بدون ارتباط و همسویی با اهداف شروع می‌کنند. نادیده گرفتن این مراحل مهم می‌تواند سازمان شما را بدون جهت‌گیری بلندمدت رها کند.
در این یادداشت می‌خواهیم از شش عنصر حیاتی برنامه ریزی استراتژیک صحبت کنیم. این شش عنصر می‌تواند برنامه استراتژیک شما را اثربخش کند. مأموریت، چشم‌انداز، اهداف، استراتژی، رویکرد، و تاکتیک.
۱. مأموریت بلندمدت‌تان را تعریف کنید.
بیانیه مأموریت یک کسب‌وکار، به عنوان اولین عنصر برنامه استراتژیک مؤثر است. این بیانیه توصیف آرمان و آرزویی‌ست که در آینده می‌خواهد به دست آورد.
بیانیه مأموریت به عنوان چراغ راهنمای انتخاب مسیرهای فعلی و آتی عمل می‌کند. جایی که می‌خواهید کسب‌وکارتان در بلندمدت آنجا قرار بگیرد. در واقع، یک ستاره قطبی تعیین می‌کنید و به سمت آن حرکت می‌کنید.
یک از نمونه مأموریت مؤثر، واربی پارکر [Warby Parker]، خرده‌فروش آنلاین عینک‌های طبی‌ست. در ۲۰۱۰ تأسیس شد و اکنون ارزشی معادل ۳ میلیارد دلار دارد.
بیانیه مأموریت واربی پارکر دارای دو بخش‌ست.
«ما معتقدیم که خرید عینک باید آسان و سرگرم‌کننده باشد. باید شما را شاد و خوش‌تیپ کند و پولتان را حفظ کند. ما معتقدیم که همه حق دیدن دارند.»
تنها با سه جمله، بیانیه مأموریت دقیقاً به شما می‌گوید که هدف شرکت برای دستیابی به چه‌چیزی‌ست. یعنی فرایند خرید عینک طبی و آفتابی را سرگرم‌کننده و ساده کند (برخلاف شیوه سنتی). هدف مأموریت اینکه مشتریان قاب‌های مُد روز داشته باشند، اما با هزینه کمتر.
آخرین جمله بیانیه مأموریت در بیانیه هدف (معروف به چرایی) اضافه می‌کند:
«ما معتقدیم که همه حق دیدن دارند.»
از همان ابتدا، واربی پارکر خود را این گونه تبلیغ می‌کند عینک را به افرادی می‌دهد که توانایی خرید آن را ندارند. به گفته مدیر عامل، این هدف همانی‌ست که کارکنان را برای پیوستن و ماندن در شرکت ترغیب می‌کند. رهبران در بیانیه مأموریت و هدف شرکت تمرکز بر تأثیر اجتماعی را لحاظ نمی‌کنند. اما با افزایش قدرت خرید مصرف‌کنندگان، این امر به طور فزاینده‌ای محبوب می‌شود.
یک بیانیه مأموریت مؤثر به کارکنان شرکت کمک می‌کند تا کارشان را در جهت درست متمرکز کنند. و چنین بیانیه‌ای قوی همین کار را برای کسب‌وکارتان انجام می‌دهد.
۲. چشم‌اندازتان را خلق کنید
چشم‌انداز دومین عنصر برنامه استراتژیک مؤثر شماست. مأموریت شما یک هدف کلی برای کسب‌وکارست. در حالی‌که با چشم‌اندازتان چگونگی دستیابی به مأموریت را برنامه‌ریزی می‌کنید.
بدون چشم‌انداز، کسب‌وکارتان فاقد چگونگی‌ست. هر کس در سازمان شما نباید تفسیر خود را از مأموریت داشته باشد. در این صورت می‌تواند به استراتژی و ابتکارات متناقض و متضادی منجر شود.
برای واربی پارکر، راه‌های ممکن زیادی برای دستیابی به مأموریت شرکت وجود دارد که می‌گوید.
«خرید عینک باید آسان و سرگرم‌کننده باشد. این باید شما را شاد و خوش‌تیپ و باید با پولتان سازگار باشد.»
بیانیه چشم‌انداز این شرکت:
«با عبور از کانال‌های سنتی، طراحی عینک در خانه، و تعامل مستقیم با مشتریان. می‌توانیم عینک‌های طبی با کیفیت بالاتر و ظاهر بهتری را با قیمت کمتر ارائه کنیم.»
تیم بنیانگذار در اوایل متوجه شدند که یک شرکت بزرگ با قیمت‌های گران بر صنعت عینک تسلط دارد. آن‌ها تصمیم گرفتند راهی برای کاهش قیمت و افزایش کیفیت و در عین حال سودآوری بیابند. اقدامات حاصله شامل ارائه بسیاری از خدمات سنتی برون‌سپاری در داخل، مانند طراحی و بازاریابی/فروش مصرف‌کننده بود.
۳. اهداف‌تان را تعیین کنید
اهداف، نتایج خاصی در برنامه استراتژیک مؤثر هستند که فرد یا سیستم در یک چارچوب زمانی به دست می‌آورد.
تعریف زودهنگام موفقیت این امکان را می‌دهد که آیا در مسیر رسیدن به مأموریت و چشم‌اندازتان هستید. بیان واضح اهداف، نشانگاه‌هایی را ایجاد می‌کند. آن‌ها می‌توانند سلامت کلی و تأثیر ابتکارات استراتژیک را اندازه‌گیری کند.
به طور کلی، اهداف خوب باید واضح، قابل اندازه‌گیری و با ابتکارات استراتژیک متعدد در سراسر کسب‌وکار حمایت شوند.
واربی پارکر یک شرکت سهامی عام نیست. از این رو از نظر قانونی ملزم به انتشار صورت‌های مالی سالانه نیست. این شرکت به‌طور داوطلبانه گزارش تأثیر سالانه را منتشر می‌کند. این گزارش پنجره‌ای به اهداف استراتژیک شرکت با درج موضوعات اولویت‌دار مربوط به ذینفعان و شرکت ارائه می‌دهد. در آخرین گزارش، مهم‌ترین مسائل ذکرشده عبارت بودند از:
- برنامه خرید مصرف‌کننده با حداقل پول؛
- تجربه مشتری؛
- نوآوری؛
- ایمنی محصول؛ و
- منبع‌یابی مسئولانه.
برای برنامه هم‌ارز با خرید مصرف‌کننده با حداقل پول، هدف مربوطه واربی پارکر ممکن‌ست با هدف رشد برنامه باشد. در حالی‌که اولویت نوآوری ممکن‌ست با هدف نوآوری برای برآورده‌سازی چشم‌انداز و مأموریت استراتژیک باشد. موضوع منبع‌یابی مسئولانه می‌تواند به هدف استفاده از تمام بسته‌بندی‌های بازیافتی یا خنثی شدن کربن منجر شود. در حالی که مسائل ذکر شده از طریق یک لنز ضربه‌ای ارائه می‌شوند، اما هدف مالی نیز دارند.
۴. استراتژی‌تان را توسعه دهید
استراتژی شما به عنوان چهارمین عنصر در برنامه استراتژیک مؤثر است. استراتژی یک مسیر بلندمدت‌ست که شما را قادر می‌سازد به اهداف کسب‌وکار خود دست یابید.
یک استراتژی مؤثر، چشم‌انداز و اجرا را در کنار هم قرار می‌دهد. استراتژی بسیار خاص‌تر از چشم‌انداز، مأموریت و اهداف یک کسب‌وکار هستند. آن‌ها معمولاً در کسب‌وکار به اشتراک گذاشته می‌شوند. و به طور ایده‌آل بر اساس نیازهای کسب‌وکار و زمینه بازار خلق می‌شوند. استراتژی باید مسیرهای بلندمدت را با اهداف و گام‌های عملی ترسیم کند. تفکر نوآورانه را تقویت کند و هم‌چنین مشکلات احتمالی را پیش‌بینی و کاهش دهد.
در گزارش تأثیر سالانه واربی پارکر، بینشی در مورد استراتژی برای هر یک از اهداف مشخص داریم. ما استراتژی بالقوه را برای دو حوزه برجسته می‌کنیم: برنامه خرید با حداقل پول مشتری، برنامه حداقل پول مشتری و نوآوری.
تا پایان سال ۲۰۱۹، واربی پارکر هفت میلیون جفت عینک را از طریق برنامه خرید مصرف‌کننده با حداقل پول، در ۲۳ کشور توزیع کرد. و احتمالاً روی گسترش این تعداد در سال ۲۰۲۱ و بعد از آن تمرکز خواهد کرد. بر اساس گزارش استراتژی، ۲.۵ میلیارد نفر در سراسر جهان به عینک‌های مقرون به صرفه دسترسی ندارند. واربی پارکر برای اینکه تأثیر مثبتی بگذارد، نیاز به توسعه استراتژی‌هایی برای ادامه رفع این نیاز داشت. در عین حال باید اهداف، مأموریت و چشم‌انداز را هم برآورده می‌کرد.
یک استراتژی نمونه برای این برنامه می‌تواند گسترش پروژه دانش‌آموزان مستقر در ایالات متحده باشد. به کودکان مدرسه‌ای امکان دسترسی رایگان به خدمات بینایی و عینک را می‌دهد. در سال تحصیلی ۲۰۱۹-۲۰۲۰، واربی پارکر برنامه را از شهر نیویورک و بالتیمور به فیلادلفیا گسترش داد. و خدمات بینایی را به حدود ۲۵,۰۰۰ دانش‌آموز در ناحیه مدرسه فیلادلفیا ارائه کرد.
۵. رویکردتان را مشخص کنید
رویکرد روشی برای اجرای استراتژی در برنامه استراتژیک مؤثر ارائه می‌دهد.
رویکرد چارچوبی برای پاسخ به پرسش‌هایی‌ست که تاکتیک‌ها را تعیین می‌کند. به علاوه، سازمان را در مورد نحوه اجرای برنامه استراتژیک راهنمایی می‌کند.
در نمونه واربی، هر برنامه استراتژیک شامل رویکردی بود که تیم رهبری را در تحلیل و اجرای طرح راهنمایی می‌کرد. آن‌ها می‌خواهند روی دو مورد بزرگ تمرکز کنند.
- گسترش پروژه دانش‌آموزان؛ و
- راه‌اندازی برند لنزهای اسکوت.
وقتی نوبت به گسترش پروژه دانش‌آموزان رسید، تیم واربی به رویکردی برای رسیدگی به هر تصمیم کلیدی نیاز داشت. آن‌ها روی دو مورد تمرکز کردند: آیا با سازمان‌های غیرانتفاعی شریک شویم یا برنامه خود را ایجاد کنیم. و چگونه با بودجه‌های موجود بیشترین تأثیر را داشته باشیم.
تصمیم‌گیری برای گسترش برنامه دانش‌آموزان به فیلادلفیا، توجه به توسعه زیرساخت و مدیریت داخلی آن یا مشارکت با سازمان‌های غیرانتفاعی موجودست. این رویکرد شامل تحلیل هزینه و فایده، ارزیابی بازگشت مالی و تأثیر اجتماعی هر گزینه نیز هست. در نهایت تصمیم گرفته شد با دو سازمان غیرانتفاعی فیلادلفیا همکاری کنند.
یکی دیگر از تصمیمات کلیدی این بود که چگونه با بودجه موجود بیشترین تأثیر را بر دانش‌آموزان داشته باشند. این شرکت به تصمیمی نیاز داشت که آیا مستقیماً به عینک کمک کنیم. یا کمک مالی نقدی به سازمان‌های غیرانتفاعی بدهیم. نحوه شناسایی مدارس برای پروژه نیز موضوع دیگری بود. و اینکه چه کسی باید تدارکات غربالگری و تحویل عینک را مدیریت کند.
در سمت نوآوری، واربی به یک رویکرد باکیفیت نیاز داشت. یعنی باید اطمینان حاصل می‌کرد راه‌اندازی برند جدید با استراتژی موجود هماهنگ باشد. به منظور ایجاد یک لنز تماسی باکیفیت بالا، مقرون به صرفه و با بسته‌بندی مناسب، واربی به یک رویکرد چند جانبه نیاز داشت.
از طریق این مثال‌ها، می‌توانید ببینید که چگونه یک رویکرد به سمت استراتژی‌ها، نتایج و در نهایت مأموریت شرکت می‌رود.
۶. دست به تاکتیک بزنید
تاکتیک‌ها ابتکارات، پروژه‌ها یا طرح‌هایی متمرکز در برنامه استراتژیک مؤثر هستند که به سازمان‌ها اجازه می‌دهند تا استراتژی را اجرا کنند.
در هر تصمیمی که واربی می‌گرفت، این شرکت از تاکتیک‌های مختلفی برای انتقال آن از یک ایده به محصول یا برنامه واقعی استفاده می‌کرد. در حالی که هر تصمیم می‌تواند ده‌ها تاکتیک داشته باشد، یک مثال را برای هر کدام ذکر می‌کنیم.
برای پروژه دانش‌آموزان در واربی، تصمیم‌گیری برای اینکه چگونه بیشترین تأثیر ممکن را داشته باشد، نیازمند چندین تاکتیک بود. واربی تصمیم می‌گیرد که شرکای غیرانتفاعی را اجرا کند. در حالی‌که شرکت عینک‌ها را تهیه کرد و از دانش‌آموزان خواست سبک‌های خود را از بین ۴۰ گزینه در یک نمایشگاه انتخاب کنند. یکی از تاکتیک‌ها، گرد هم آوردن تیم‌های طراحی و تدارکات برای محدود کردن گزینه‌هایی بود که برای بچه‌ها جذاب، مقرون‌به‌صرفه و تولید آسان در تعداد زیاد باشد.
تاکتیک مهم دیگر تعیین نحوه تولید و تحویل عینک به دانش‌آموزان، تحویل عینک به خانه یا مدرسه، و نحوه اطمینان از قرار گرفتن درست عینک پس از رسیدن آن‌ها بود. هدف کلی پروژه دانش‌آموزان اینکه کودکان عینک داشته باشند، و برای انجام این کار، آن‌ها باید در درازمدت از عینک استفاده کنند.
از نظر تاکتیک‌های راه‌اندازی لنزهای تماسی، هنگامی‌که شرکت تصمیم به تیم طراحی گرفت، رهبران تاکتیک‌هایی را برای تحقق ایده مخاطبین تعیین کردند. طراحان دستورالعمل‌های تحقیقاتی خاصی برای یافتن مواد و ساختاری داشتند که با معیارهای «کیفیت بالا، راحت، نوآورانه و مقرون‌به‌صرفه» مطابقت داشته باشد.
تیم طراحی شرکت بسته‌بندی مسطح را ایجاد کرد که بهداشتی‌ترست. از مواد خام کمتری استفاده می‌کند و فضای کمتری را در مقایسه با بسته‌بندی لنزهای تماسی سنتی اشغال می‌کند.
در ظاهر، هر یک از تاکتیک‌ها ممکن‌ست مرتبط به نظر نرسد. اما با کاوش عمیق‌تر، متوجه می‌شوید که تاکتیک‌های مؤثر همیشه باید به استراتژی، اهداف، مأموریت و چشم‌انداز شرکت مرتبط باشند.
