حکمرانی خوب یعنی شفافیت در مورد مقصد سازمان، و سپس اطمینان از اینکه همه افراد قادر به کار در جهت این مقصد هستند
حاکمیت به چارچوبی اطلاق می‌شود که شرکت‌ها برای تعریف قوانین و سیاست‌های خود و سپس اجرای این فرایندها هنگام رهبری سازمانی استفاده می‌کنند. نظرات مختلفی در مورد آنچه حکمرانی خوب را تشکیل می‌دهد وجود دارد و تعاریف دقیق در راستای اصول راهنما و اهداف بلندمدت آنها وابسته به سازمان خواهد بود. با این حال، هر کسی که در یک موقعیت قدرت قرار دارد، باید از طریق یک سیستم از پیش تعیین‌شده کنترل و تعادل در شرکت پاسخگو باشد تا به طور مؤثر و واقعی با اصول حکمرانی خوب تعامل داشته باشد.
اگر در فضای حکمرانی فعال یا حتی تازه وارد شده‌اید، ممکن‌ست قبلاً این اصطلاح را شنیده باشید: «حکمرانی خوب» این روزها کمی رایج‌ست، اما بی‌دلیل نیست.
حکمرانی خوب چیست
ما در الگوی مشاوره مدیریت هارمونی، اینگونه حکمرانی خوب را تعریف می‌کنیم:
شفافیت در مورد مقصد سازمان، و سپس اطمینان از اینکه همه افراد قادر به کار در جهت این مقصد هستند. این شامل تمرکز بر داشتن افراد مناسب، منابع لازم و کافی و شیوه‌های مؤثر انجام کار با یکدیگرست.
اعمال حکمرانی خوب می‌تواند به هدایت سازمان برای دستیابی به موفقیت از نظر اخلاقی کمک کند. و اطمینان حاصل کند که آنها جزئیات را پنهان نمی‌کنند. و در عوض، از بهترین شیوه‌ها و هنجارهای قانونی پیروی می‌کنند. این به طور طبیعی باعث ایجاد حسن نیت در ذینفعان و سهامداران شرکت می‌شود. و مشروعیت و رفاه همه را افزایش می‌دهد.
امروزه سازمان‌ها با نظارت فزاینده‌ای در مورد شیوه‌های شرکتی خودشان، به‌ویژه در مورد مسائل زیست‌محیطی، اجتماعی و حاکمیتی مواجه هستند. آنها به درستی در این زمینه‌ها استانداردهای بالایی دارند. پیروی از حکمرانی خوب می‌تواند به آنها کمک کند تا این انتظارات را برآورده کنند.
حکمرانی خوب داشتن یک سیستم عالی برای هدایت و نظارت سازمان شماست. این سیستم مشخص می‌کند که چگونه کل تیم مطمئن می‌شود که سازمان در مسیر درست حرکت و بر سرعت، هزینه‌های سفر و خطرات آن در مسیر نظارت می‌کند. سیستم‌های حکمرانی خوب واضح، ساده و به خوبی قابل درک هستند. و در واقع توسط هیئت‌مدیره و تیم رهبران استفاده می‌شوند.
رهبری مؤثر حکمرانی خوب را می‌سازد
رهبر مؤثر و قوی پایه‌ای را می‌سازد که بر آن حکمرانی خوب می‌تواند شکوفا شود. این رهبری شامل دستورالعمل‌های عملی و به‌طور مثال از سوی هیئت‌مدیره و رهبران ارشد سازمان‌ست. و نیاز به توافق در سطح شرکتی در مورد یک تعریف مشترک از حکمرانی خوب دارد. برای عملکرد موفقیت‌آمیز، همه افراد در شرکت باید به وضوح درک کنند که حکمرانی خوب شامل چه چیزهایی می‌شود. و اهمیت اصول حاکمیتی قوی در هدایت سازمان به سوی موفقیت آینده را تشخیص دهد.
اگر تازه شروع به اجرای حکمرانی خوب در سازمان‌تان کرده‌اید. یا اگر به طور مستمر به دنبال راه‌هایی برای بهبود چارچوب عملیاتی فعلی خودتان هستید. در این یادداشت با پرسش‌هایی درباره اولین قدم‌هایی مواجه هستید که می‌خواهید بردارید:
- حکمرانی خوب دقیقاً چیست؟
- از چه مثال‌هایی می‌توانید برای هدایت تمرین‌تان در سازمان استفاده کنید؟
- فناوری چه نقشی در ایجاد حکمرانی خوب دارد؟
خوشبختانه ما پاسخ‌هایی برای شما داریم.
اصول حکمرانی خوب
در هارمونی، ما نُه ویژگی اصلی حکمرانی خوب را شناسایی کرده‌ایم.
- مشارکت؛
- وفاق‌محوری؛
- پاسخگویی؛
- شفافیت؛
- مسئولیت‌پذیری؛
- کارآیی و کارآمدی؛
- عادلانه و قانونمند؛
- حاکمیت قانون؛
- چشم‌انداز راهبردی.
بخشی از اهداف رعایت این اصول به حداقل رساندن فساد و ترویج دیدگاه‌های اقلیت و اجتماعات به حاشیه رانده شده‌ست. هنگامی‌که صحبت از تصمیم‌گیری می‌شود، حکمرانی خوب به نیازهای حال و آینده جامعه نیز توجه دارد. و به موقع عمل می‌کند و تدبیر و آگاهی را برای یک سازمان به ارمغان می‌آورد. در ادامه هر یک از این نُه ویژگی حکمرانی خوب را توضیح داده‌ایم.
البته، مهم‌ترین عامل حکمرانی خوب برای یک سازمان در زمان کنونی، یادگیریست. سازمان‌ها نمی‌توانند نتایج اقدامات‌شان را به طور کامل نظارت کنند، و به‌ویژه محیط بیرونی خودشان را که به طور اجتناب‌ناپذیر پیچیده‌تر و کمتر از حد انتظارست، نظارت نمی‌کنند. اما هیئت‌مدیره‌ها می‌توانند از سازمان‌های‌شان حمایت کنند تا بر اساس آن عمل کنند. گزاره‌های قابل آزمون باید با نظارت کافی همراه باشد تا اطمینان حاصل شود که پیشرفت به طور قابل اعتمادی اندازه‌گیری می‌شود. چنین رویکردی فرصت‌های باکیفیت بالاتری برای یادگیری ایجاد می‌کند. تبدیل به مالکیت معنوی غیررسمی و گاهی رسمی و در نهایت عملکرد بهتر در طول زمان.
۱. مشارکت
قلب حکمرانی خوب در مشارکتست. بدان معنی که مشارکت افراد را در زمینه‌ها و حوزه‌های مختلف تخصصی را تشویق می‌کند. مشارکت در حکمرانی خوب به این معنی‌ست که هیئت‌مدیره‌ها از ترکیب اعضای خودشان آگاه هستند. و به عادلانه و متنوع بودن اهمیت می‌دهند. هم در ترکیب و هم در شیوه‌های استخدام/توسعه. هیئت‌مدیره‌ها موقعیت منحصربه‌فردی برای ترویج تنوع در سازمان دارند. و تنوع به اندازه‌ای برای سلامت و موفقیت یک هیئت‌مدیره باید مهم باشد تا دیدگاه‌های مختلف تقویت شود.
از جمله رویه‌های شرکتی برای تضمین شمول و دسترسی در فرایندهای استخدام و هم‌چنین پس از استخدام کارمندان بسیار مهم هستند. درگیر کردن افراد در فرایندهای تصمیم‌گیری و نحوه رویکرد مقدماتی برای تصمیم‌سازی کلیدی‌ست. صرف‌نظر از اینکه عضو هیئت‌مدیره جدید، یک مدیر ارشد یا فردی را در یک تیم عملیاتی استخدام می‌کنید، باید اعمال شود.
یک گروه متنوع از تیم یا هیئت‌مدیره موجود باید در این فرایند برای شناسایی ویژگی‌های مورد نیاز از فرد جدید مشارکت داشته باشند. آنها هم‌چنین باید در فرایند انتخاب و استخدام سهیم باشند.
هم‌چنین باید توجه دقیقی به نحوه ورود فرد جدید به سازمان داده شود. این شامل اطلاعاتی‌ست که به آنها داده می‌شود و روابطی که برای موفقیت در نقش جدیدشان مهم‌ست.
هنگامی‌که فرد جدیدی معرفی شد، باید در اسرع وقت درگیر تصمیم‌گیری‌های معنادار باشد. این امر از احساس مشارکت آنها از طریق عمل و ساختار پشتیبانی می‌کند. برای اطرافیانشان، مشارکت آنها در فرایند استخدام به آنها تعهد بیشتری به رابطه با فرد جدید می‌دهد. و از شمول و تعلق بیشتر حمایت می‌کند.
این تمرکز بر تنوع و مسئولیت باید بسیار فراتر از دیوانسالاری باشد و بر شفافیت و عمل واقعی تاکید کند. هیئت‌مدیره‌های قوی و خوش ترکیب شامل دیدگاه‌های افراد با مهارت‌ها، استعدادها، توانایی‌ها، تجارب و دیدگاه‌های مختلف‌ست. تحت حکمرانی خوب، همه اعضای یک هیئت‌مدیره باید از فرصت و حمایت برای حضور در جلسات هیئت‌مدیره و به اشتراک گذاشتن نظراتشان درباره موضوعات مورد بحث برخوردار باشند.
۲. وفاق‌محوری
جلسات هیئت‌مدیره با بحث و گفتگو رونق می‌گیرد. به این ترتیب، اتاق هیئت‌مدیره باید به عنوان فضایی مناسب برای بحث‌های پر جنب و جوش عمل کند. یک مناظره پرشور، مشارکتی و آگاهانه می‌تواند به روشن‌ترین راه‌حل‌ها منجر شود. زیرا اعضاء با هم کار می‌کنند تا نقطه مشترک بین دیدگاه‌های مختلف پیدا کنند.
حکمرانی خوب تضمین می‌کند که حل‌وفصل این بحث‌ها به جای اختلاف نشات می‌گیرد. تصمیم‌گیری وفاق‌محور تحت حکمرانی خوب به این معناست که هیئت‌مدیره، طیف وسیعی از نظرات ارائه‌شده را قبل از تصمیم‌گیری، از جمله نیازهای گروه‌ها و جنبه‌های مختلف سازمان که در رابطه با موضوع مطرح‌شده، در نظر می‌گیرد. هدف هیئت‌مدیره‌ها باید تصمیم‌گیری با اجماع گسترده باشد که به نفع شرکت و جامعه آن باشد.
۳. پاسخگویی
پاسخگویی یک عامل کلیدی در عملکرد حکمرانی خوب‌ست. اگرچه هیئت‌مدیره‌ها در یک سازمان جایگاه بالایی دارند. اما این بدان معنا نیست که آنها بدون نظارت و تعادل هستند. و می‌توانند هر کاری که بخواهند انجام دهند. بلکه آنها در برابر هر کسی که تحت تأثیر تصمیمات آنها قرار می‌گیرد، باید پاسخگو باشند. این شامل ذینفعان، سهامداران، فروشندگان، کارکنان و عموم مردم می‌شود. تصمیمات آنها تأثیر مستقیمی بر یکپارچگی شرکت خواهد داشت.
صداقت، شفافیت در شیوه‌ها و توانایی پیروی از قانون، همگی ارتباط تنگاتنگی با پاسخگویی شرکت دارند. آنها پاسخگویی را محرک و قابل مشاهده می‌کنند.
۴. شفافیت
حکمرانی خوب به این معنی‌ست که یک سازمان در مورد فرایندهای خودش شفافیت دارد. و اطمینان حاصل می‌کند که سوابق خودش را برای سهامداران، ذینفعان و سایر طرف‌های مرتبط در دسترس قرار دهد. این شامل سوابق مالی‌ست، که شرکت‌ها باید مراقب باشند که به طور واقعی گزارش کنند. زیرا در صورت جعل سوابق ممکن‌ست در آینده با دردسرهای قانونی مواجه شوند. هم‌چنین به این معنی که گزارش‌های رسیده به دست سهامداران و ذینفعان که شامل یافته‌ها و اخبار شرکت‌ست به زبانی قابل فهم توضیح دهند. با در نظر گرفتن اینکه هر کسی که گوش می‌دهد ممکن‌ست به طور روزانه در فضای حاکمیت شرکت نباشد.
ذینفعان باید از تماس‌ها و خط‌مشی‌های کلیدی سازمانی مطلع شوند. و به اعضایی هدایت شوند که بتوانند به هر سؤال احتمالی پاسخ دهند و گزارش‌های ارائه‌شده را توضیح دهند. همه سازمان‌ها باید اطمینان حاصل کنند که گزارش‌های آنها در رابطه با وضعیت شرکت جامع و دقیق‌ست.
۵. مسئولیت‌پذیری
سازمان‌ها باید مسئولیت‌پذیر باقی بمانند و مسائلی را مدیریت کنند که ممکن‌ست به‌سرعت و به‌طور مؤثر پیش بیاید. این مسئولیت‌پذیری آنها را از بحران‌ها و رسوایی‌ها جلوگیری می‌کند. اغلب، شرکت‌ها درگیر مناقشات ناگهانی می‌شوند و نمی‌توانند آنها را از هم جدا کنند. و در اعمال حکمرانی خوب شکست می‌خورند که نیاز به واکنش سریع و ارتباط صادقانه در مورد وضعیت خاص با کل تیم حاکمیتی دارد.
۶. کارآیی و کارآمدی
اعضای هيئت‌مديره براي كل شركت خودشان الگو هستند. و به اين ترتيب، بايد هدفشان اين باشد كه الگوی عمل و كارآيي مؤثر باشند. اگر هیئت‌مدیره در تلاش برای اقدام به‌موقع باشد، شرکت زمان ارزشمندش را از دست خواهد داد. و برای حفظ شتاب و منابع کافی برای رسیدن به اهداف خود تلاش خواهد کرد.
این عامل حکمرانی خوب در مورد اثرات زیست‌محیطی یک سازمان نیز صدق می‌کند. حکمرانی خوب می‌تواند شامل تغییر مسیرها به سمت راه‌حل‌های کارآمدتر و پایدارتر در یک شرکت باشد.
۷. عادلانه و قانونمند
اصل عادلانه و قانونمند، ذاتاً به مشارکت گره خورده‌ست و اجزای کلیدی یک هیئت‌مدیره سالم هستند. هر یک از اعضای هیئت‌مدیره باید با داشتن یک صندلی برابر بر سر میز و احترام برابر به نظرات آنها احساس توانایی و حمایت کند. آنها باید برای به‌اشتراک‌گذاری تجربیات، نظرات و بینش‌های خودش احساس قدرت کنند. به ویژه اگر این تجربیات با همتایان‌شان متفاوت‌ست. زیرا می‌توانند به تقویت بحث‌ها و هدایت هیئت‌مدیره در جهت‌گیری‌های جدید کمک کنند.
حکمرانی خوب معتقدست که این ارزش‌ها در تمام سطوح سازمان به وضوح صادق‌ست. تنوع، برابری و شمول عناصر اصلی حکمرانی خوب هستند. و باید هم در داخل و هم در بیرون از اتاق هیئت مدیره جاری باشند. و به عنوان پایه و اساس همه چیز عمل کنند.
از نظر حمایتی که شرکت‌ها می‌توانند برای اطمینان از تحقق اهداف تنوع، برابری و شمول ارائه دهند، ما پیشنهاد می‌کنیم که اول، شرکت‌ها باید اهدافی را تعیین کنند که واقعاً به آن اعتقاد دارند. در غیر این صورت دستیابی به تمرکز مورد نیاز و تخصیص منابع لازم دشوار خواهد بود. دوم، روی ارزش‌گذاری تفاوت‌ها سرمایه‌گذاری کنید. این شامل ارزش‌گذاری تجربیات مختلف زندگی و به ویژه اندیشه متفاوت است. در عمل، این به معنای ساختاردهی کارست به طوری که افراد دارای تفاوت در ابعاد مختلف باید با هم همکاری کنند تا به اهداف مشترک دست یابند.
۸. حاکمیت قانون
هیئت‌مدیره‌ها باید مطمئن باشند که هم در هنگام همکاری در بیرون از شرکت و هم در تصمیم‌گیری بیرونی، رفتاری اخلاقی و عادلانه داشته باشند. چه با تکیه بر مشاوره اشخاص ثالث و کار مشاوره‌ای و چه در محدوده تیم خودشان، آنها باید مطمئن شوند که صادقانه عمل می‌کنند. و از تمام قوانین قابل اجرا پیروی می‌کنند تا از سردردهای آینده جلوگیری کنند.
۹. چشم‌انداز راهبردی
شاید مهم‌ترین انگیزه از همه جنبه‌های حکمرانی خوب، چشم‌انداز راهبردی در نهایت بر عهده هیئت‌مدیره باشد. با این حال، در یک دنیای ایده‌آل، بین همه اعضای سازمان به اشتراک گذاشته و از آن حمایت می‌شود.
برای کمک به تحقق این چشم‌انداز راهبردی، هیئت‌مدیره باید به طور استراتژیک برنامه‌ریزی کند. مأموریت و ارزش‌های شرکت را تعریف کند. و یک محیط کار مساعد ایجاد کند. این مراحل شرکت را در تلاش برای اهدافش هدایت و رهبری می‌کند.
برنامه‌ریزی از نظر حکمرانی خوب باید شامل اطلاعات دقیق در مورد نقاط اقدام، بودجه، طرح‌های عملیاتی، تجزیه و تحلیل، گزارش‌دهی در مراحل معینی از استراتژی و عملیات، و موارد دیگر باشد. این سطح از جزئیات به اعضاء کمک می‌کند تا در قبال تصمیمات و مشارکت‌هایشان (یا فقدان آنها) پاسخگو باشند. هیئت‌مدیره‌ها هم‌چنین باید استراتژی‌های مدیریت ریسک و برنامه‌ریزی‌های پیش‌رو را برای حفاظت از اعتبار شرکت در نظر بگیرند. همه اینها با تمرکز بر اصول حکمرانی خوب قابل انجام‌ست. به این ترتیب حلقه اصول حکمرانی کامل می‌شود.
نقش کلیدی هر هیئت‌مدیره انتخاب‌هایی‌ست که آینده را برای جوامعی ایجاد می‌کند که به آنها خدمت می‌کنند. خلق آینده به معنای آگاهی از آنچه در محیط استراتژیک در حال رخ دادن‌ست. تمرکز بر چیزهایی‌ست که احتمالاً بر سازمان شما تأثیر می‌گذارد. انتخاب چیزهایی‌ست که باید اصلاح، تغییر، ایجاد یا متوقف شود. و این فرایند به طور مداوم و ملایم تکرار شود.
چک‌لیستی از حکمرانی خوب
بنابراین حکمرانی خوب در عمل چگونه به نظر می‌رسد؟ نشانه‌های زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد یک شرکت در حال اعمال حکمرانی خوب‌ست. چند نمونه از این چک‌لیست می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- آیا هیئت‌مدیره شما دارای نظرات و سوابق گوناگونی‌ست؟
- آیا هیئت‌مدیره شما با یک زمان‌بندی مشخص و یک سیستم آنلاین متمرکز سازماندهی شده‌ست که همکاری بین اعضای تیم را تسهیل می‌کند؟
- آیا هیئت‌مدیره شما الگوی اخلاقی قوی و منطبق با قانونمندی برای شرکت‌ست؟
- آیا شرکت شما در خط مقدم پایداری قرار دارد؟
- آیا در ارتباطات داخلی و بیرونی خودش با سهامداران و ذینفعان فعال هستید؟
- آیا چارچوب مشخص و برنامه مشخصی برای حمایت و بهبود این حوزه‌ها دارید؟
و ده‌ها پرسش از این دست می‌تواند شما را راهنمایی کند.
نقش هارمونی و فناوری در حکمرانی خوب
حکمرانی خوب و ایده‌آل دست‌نیافتنی نیست. این یک واقعیت ضروری و دست‌یافتنی برای شرکت شماست. کمک به سفر حکمرانی خوب شما با الگوی هارمونی و فناوری مرتبط، روند را برای شما و تیمتان آسان‌تر می‌کند. با هماهنگی بین اجزاء مختلف سیستم و خودکارسازی جنبه‌های فرایند رهبری، می‌توانید دسترسی و کارایی را افزایش دهید. و در عین حال، وقت‌تان را برای تمرکز بر سایر جنبه‌های شرکت آزاد کنید. حکمرانی خوب باید یکی از اولویت‌های اصلی شرکت شما باشد. و به ویژه با کمک هارمونی و فناوری مدرن – می‌توانید به آن دست پیدا کنید.
