چه اسراری در پشت پرده موفقیت اجرای مؤثر استراتژی نهفته‌ست
رازهای استراتژی به عنوان اسرار فرایند مدیریت استراتژی چیست؟ چه چیزهایی باعث می‌شود که استراتژی‌های بالقوه موثر در تولید نتایج مطلوب شکست بخورند؟ دلایل اصلی شکست چیست و چگونه می‌توانید موفقیت استراتژی‌تان را جشن بگیرید؟ رازهای
چرا استراتژی‌های امیدوارکننده در تولید نتایج مطلوب کوتاهی می‌کنند؟ آیا به این دلیل که تمرین تدوین استراتژی به اندازه کافی خوب نیست؟ آیا تمرین تدوین استراتژیک نتوانست روندها یا بحران‌های بیرونی در حال ظهور (به عنوان مثال بیماری فراگیر کرونا) را در نظر بگیرد؟ آیا تسهیلگری و روش‌شناسی به اندازه کافی عالی نیست؟ یا اینکه استراتژی فاقد برنامه اجرایی بوده‌ست یا شاید برنامه اجرایی، مدیریت تغییر یا هدایت افراد را در نظر نگرفته‌اید؟ دلایل عدم موفقیت استراتژی‌های امیدوارکننده در ارائه پیامدها و نتایج موفق چیست؟ رازهای
یکی از دلایل رایج برای شکست استراتژی‌های موثر، تأکید اولیه سازمان بر خلق استراتژی است و نه بر برنامه اجرایی. همچنین ممکن‌ست سازوکارهای نظارت و ارزیابی یا یک «ناظر استراتژی» به عنوان اداره مدیریت استراتژی (OSM) برای مدیریت و هدایت برنامه اجرایی نداشته باشند. توسعه یک استراتژی تنها اولین قدم‌ست. بدون یک برنامه اجرایی کاملاً تعریف‌شده، استراتژی همچنان یک مشق دانشگاهی‌ست. سازمان‌ها اغلب تلاش‌ها، زمان و منابع مورد نیاز برای اجرای موفقیت‌آمیز استراتژی‌شان را دست کم می‌گیرند. برای اجرای موثر یک استراتژی، پیروی از یک الگوی جامع، یکپارچه و مرحله‌ای مانند «منظومه جامع مدیریت (نجم)» ضروری‌ست. الگوی نجم، مدل کاری گروه مشاوره مدیریت هارمونی است که با بسیاری از سازمان‌های جهانی و ایرانی با موفقیت اجرایی شده‌ست. رازهای
در ادامه، بدون پرداختن به جزئیات عمیق، در مورد جنبه‌های حیاتی هر مرحله به عنوان یک راز صحبت خواهم کرد.
راز اول: بررسی استراتژی/جمع‌آوری و تجزیه‌وتحلیل اطلاعات
راز اول از رازهای استراتژی، مرحله بررسی استراتژی/جمع‌آوری اطلاعات و تجزیه‌وتحلیل‌ست. اگر سازمان از قبل استراتژی داشته باشد، این مرحله بر بررسی استراتژی موجود تمرکز خواهد داشت. در غیر این صورت، این مرحله بر گردآوری اطلاعات و تجزیه‌وتحلیل روندها و تحولات در محیط داخلی و بیرونی سازمانی متمرکزست که از نظر استراتژیک با یکدیگر مرتبط هستند. این مرحله به عنوان پایه‌ای برای توسعه سناریوهای مختلف عمل و تصمیم‌گیری استراتژیک را هدایت می‌کند.
این راز تضمین می‌کند که استراتژی مبتنی بر اطلاعات دقیق و مرتبط خواهد بود. برای تدوین موفقیت‌آمیز یک استراتژی، ضروری‌ست که اطلاعات از منابع داخلی و بیرونی جمع‌آوری و از نقاط کور جلوگیری شود. همچنین مهم‌ست که سازمان اغلب بر این مرحله نظارت کند. زیرا به چابکی، پاسخگویی، فعال بودن و سازگاری با محیط بیرونی در حال تغییر به استراتژی سازمان کمک می‌کند. در تمام مراحل برنامه‌ریزی و اجرا، سازمان باید به دنبال روندهای نوظهور به صورت داخلی و بیرونی باشد. رازهای
تسهیلگری و مربیگری در تمام مراحل استراتژی بسیار مهم‌ست. زیرا مالکیت اصلی فرایند هدایت استراتژی را رهبری سازمان برعهده دارد. در گروه مشاوره مدیریت هارمونی، ما با گفته‌های دکتر رابرت زاواکی زندگی می‌کنیم: رازهای
تصمیمات موثر = داشتن تصمیم درست x تعهد به اجرای تصمیم
راز دوم: تدوین استراتژی
راز دوم تدوین استراتژی است. این مرحله، فرایند توسعه استراتژی مناسب است و ذینفعان داخلی و بیرونی را درگیر می‌کند. سازمان‌ها اغلب انتخاب می‌کنند که گروه متنوعی از افراد از واحدهای مختلف و نیز ذینفعان بیرونی را در فرایند تدوین و توسعه استراتژی بگنجانند. زیرا می‌خواهند دیدگاه‌های متنوع، جالب و مالکیت گسترده‌تری برای خود استراتژی به دست آورند. رازهای
فرایند تسهیلگری و روش‌شناسی مورد استفاده در فرایند تدوین استراتژی نقش کلیدی در توسعه یک استراتژی خوب دارد. در گروه مشاوره مدیریت هارمونی، ما استراتژی را مجموعه‌ای از تصمیمات یکپارچه می‌بینیم: رازهای
- هدف: آرزو و رسالت ما چیست؟
- محصولات/خدمات و بازارهای کلیدی: کجا برنده خواهیم شد؟
- طرح/رویکرد بازی: چگونه برنده خواهیم شد؟
- اجرا: به چه قابلیت‌هایی نیاز داریم؟
- توانمندسازها: به چه سامانه‌ها و فرایندهایی نیاز داریم؟
- ارزش‌ها و رفتارها: به چه فرهنگ سازمانی نیاز داریم؟
یک تسهیل‌گر و مربی زبده می‌تواند راهنمایی کند. مشارکت را تضمین کند. و به تیم رهبری کمک کند تا ظرفیت خودش را آشکار کند. ساختار خوب نیز در فرایند تدوین استراتژی مورد نیازست. برای فرایند تدوین استراتژی خوب، اهمیت تسهیلگری و روش‌شناسی مناسب را نادیده نگیرید. رازهای
راز سوم: طرح‌ریزی اجرای استراتژی
راز سوم رازهای استراتژی طرح‌ریزی برای اجرای استراتژی است. این مرحله اغلب دست کم گرفته می‌شود. اگر استراتژی تدوین شده باشد، اما اجرای آن به اندازه کافی برنامه‌ریزی نشود، می‌تواند منجر به عدم شفافیت و همسویی اولویت‌ها گردد. فقدان نقشه راه برای اجرای استراتژی می‌تواند منجر به تخصیص ناکارآمد منابع و فقدان مدیریت تغییر، نظارت، ارزیابی و پاسخگویی شود. طرح‌زیزی برای اجرای استراتژی باید منجر به ابتکارات، پروژه‌ها، طرح‌ها یا برنامه‌های قابل اجرا شود. به عبارت دیگر، کارکنان نمی‌دانند با استراتژی چه کنند. هدف یک طرح اجرایی ترجمه استراتژی به ابتکارات استراتژيک یا برنامه‌های ویژه و خاصی که می‌تواند برای دستیابی به اهداف مورد نظر اجرایی شود. این برنامه‌ها و پروژه‌ها در تخصیص مسئولیت‌ها، زمان، منابع و تعیین انتظارات روشن، از جمله موارد دیگر، نقش محوری دارند. رازهای
در اینجا نیز تسهیلگری، مربیگری و شیوه‌نامه بکار رفته در این فرایند نقش اساسی در شناسایی و برنامه‌ریزی ابتکارات، پروژه‌ها و برنامه‌ها دارد. مشارکت دادن تک تک اعضای تیم تدوین در تمرین این مرحله ضروری است. مراقب باشید که تیم تدوین استراتژی را خیلی سریع منحل نکنید. رازهای
راز چهارم: اجرای استراتژی
این مرحله بیشتر بر مدیریت ابتکارات، مدیریت تغییر، مدیریت افراد و هماهنگی برای اطمینان از اجرای موفقیت‌آمیز استراتژی تعریف‌شده متمرکزست. اداره مدیریت استراتژی نقش مهمی در هماهنگی پروژه‌ها، تعیین اهداف، مدیریت منابع، تعیین جدول زمانی و نظارت بر پیشرفت دارد. اگر استراتژی دارید، اما هیچ اداره یا دفتری برای هدایت و رهبری ابتکارات استراتژیک در سازمان‌تان ندارید، استراتژی‌تان محکوم به شکست‌ست. به این دلیل که شما در حال «پرواز کور» به‌سوی آینده هستید. به این معنی که فرایندی برای اطمینان از این موضوع ندارید که پیاده‌سازی در مسیر درست هست یا خیر. نقاط عطف استراتژیک برآورده می‌شوند یا نه. و اینکه آیا گلوگاه‌ها، مسائل و خطرات شناسایی و مورد توجه قرار می‌گیرند. رازهای
عنصر مهم دیگر شیوه‌های تسهیلگری و مربیگری است. انتخاب شیوه تسهیل‌گر و مربی می‌تواند تاثیر زیادی بر موفقیت اجرای استراتژی داشته باشد. بسته به نیازهای خاص می‌توان از شیوه‌های مختلف تسهیلگری و مربیگری استفاده کرد. انتخاب شیوه تسهیلگری و مربیگری مناسب می‌تواند ارتباطات، همکاری و تعامل بین ذینفعان را افزایش دهد. رازهای
راز پنجم: نظارت و به‌روزرسانی استراتژی
راز پنجم از رازهای استراتژی، مرحله نظارت و به‌روزرسانی استراتژی‌ست که اغلب در خود مرحله اجرای استراتژی گنجانده می‌شود. اما تفکیک آن منطقی‌ترست. زیرا فرصتی برای ارزیابی جامع استراتژی‌های اجراشده فراهم می‌کند. مرحله نظارت و به‌روزرسانی استراتژی برای ردیابی شاخص‌های کلیدی عملکرد، ارزیابی پیشرفت در برابر اهداف از پیش‌تعریف‌شده، جمع‌آوری بازخورد از ذینفعان و شناسایی شکاف‌ها یا حوزه‌هایی که نیاز به تعدیل دارند.
ایجاد چابکی در فرایند رهبری استراتژی
نکته مهمی که باید به آن توجه داشت اینکه اگرچه این مراحل به عنوان رازهای استراتژی در منظومه جامع مدیریت خطی به نظر می‌رسد. اما این‌گونه نیست. چابکی و انعطاف باید در فرایند رهبری استراتژی گنجانده شود. در محیط کسب‌وکار پویا و غیرقابل پیش‌بینی امروز، سازمان‌ها باید رویکردی تکرارشونده و تطبیقی برای تدوین، برنامه‌ریزی و اجرای استراتژی داشته باشند. ما دیده‌ایم که دیدگاه سخت‌گیرانه به استراتژی و بازنگری نکردن آن می‌تواند برای فرایند مدیریت استراتژی فاجعه‌بار باشد. رازهای
چابکی مهم‌ست زیرا مفروضات نقش مهمی در تدوین استراتژی ایفا می‌کنند. و مهم‌تر اینکه بدانیم این مفروضات ممکن‌ست در آینده درست یا غلط باشند. اینجاست که ایجاد چابکی در فرایند مدیریت و اجرای استراتژی بسیار مهم می‌شود. چابکی در فرایند رهبری و اجرای استراتژی شما به سازمان این امکان را می‌دهد که بهتر از عدم قطعیت‌ها عبور و از فرصت‌های نوظهور استقبال کنند. رازهای
چند نکته را به خاطر بسپارید
اکثر سازمان‌ها گروه‌هایی را که در راز اول (بررسی استراتژی/جمع‌آوری اطلاعات و تجزیه‌وتحلیل) و راز دوم (تدوین استراتژی) دخیل بودند، از بین می‌برند. و گروه‌های جدیدی را برای مسئولیت مراحل بعدی یعنی رازهای ۳، ۴ و ۵ اختصاص می‌دهند. حفظ برخی از آنها مهم‌ست. بازنمایی از مراحل ۱ و ۲. حفظ بازنمایی به ایجاد تداوم، همسویی و دانش زمینه‌ای کمک می‌کند. مشارکت افرادی که در بازبینی استراتژی و جمع‌آوری اطلاعات و مرحله تدوین استراتژی بوده‌اند و از قبل درک عمیقی از بینش داده‌های اصلی، زمینه، هدف و استراتژی‌ها دارند، امکان اجرای روان‌تر را فراهم خواهد کرد. رازهای
اجازه دهید بار دیگر بر اهمیت تسهیلگری، مربیگری، ابزارها و شیوه‌های مورد استفاده در فرایند مدیریت استراتژی تأکید کنم. در حالی‌که ممکن‌ست گاهی اوقات اهمیت این ابزارها و شیوه‌ها نادیده گرفته شود، اما می‌توانند به طور قابل توجهی بر اثربخشی و نتیجه‌دهی تدوین و اجرا تأثیر بگذارند. تسهیلگری و مربیگری در محور فرایند رهبری استراتژی است. تسهیلگری و مربیگری، افراد را به هم متصل می‌کند. و تسهیلگری عالی، ظرفیت واقعی هر یک از اعضای تیم را آزاد می‌کند. و تیم‌ها را برای تصمیم‌گیری موثر توانمند خواهد کرد. رازهای
در نهایت، اهمیت مدیریت تغییر را نباید نادیده گرفت. جمله معروف پیتر دراکر «فرهنگ برای صبحانه استراتژی را می‌خورد» به عنوان یک حقیقت پایدار در شرایط امروزی‌ست. عملکرد دفتر مدیریت استراتژی باید با رهبری ارشد همکاری نزدیک داشته باشد تا ملاحظات فرهنگی را در نظر بگیرد. هر چه زودتر به مسائل فرهنگی پرداخته شود، نتایج مطلوب‌تر و واضح‌تر خواهد بود.
